- Acute sportblessures
- Achterste Kruisbandletsel
- Enkelverstuiking
- Mediale bandletsel
- Voorste Kruisband Letsel
Acute sportblessures knie/enkel
Heb jij tijdens het sporten een acute blessure opgelopen? Dan is de sportfysiotherapeut de aangewezen persoon om ernaar te laten kijken.
Voor zowel enkel- als knieblessures geldt dat wanneer je niet meer op het aangedane been kan staan of minimaal 4 passen kan lopen, je er verstandig aan doet contact op te nemen met de huisartsenpost.
Indien je het aangedane gewricht wel kan belasten, dan is het verstandig om de ernst van de blessure te laten bepalen door de sportfysiotherapeut. Dit kan ook de volgende dag.
Je kan in de acute situatie zelf al het volgende doen. Als er sprake is van een acuut enkel- of knieletsel is het verstandig deze te behandelen voor de RICE-regel.
RICE staat voor “Rust”, “Ice”, “Compressie” en “Elevatie”, het hoogleggen van je been. Deze vier aspecten zorgen voor pijndemping en rust waardoor de enkel of knie kan herstellen.
Heb jij een acuut sportletsel opgelopen en wil je zo snel mogelijk een afspraak bij een van onze sportfysiotherapeuten, dan kan je buiten onze openingstijden al een afspraak inplannen via www.blessurebalie.nl.
Onze sportfysiotherapeuten werken volgens de KNGF Evidence Statement en Richtlijn “Acuut Knieletsel” en “Acuut enkelletsel”. Indien we toch een verdenking hebben op een ernstig enkel- of knieletsel, zoals fracturen, meniscusletsel of bandletsel, zullen wij in overleg met je huisarts je doorverwijzen. Dit kan o.a. naar de sportpoli van het Spaarne Gasthuis. Hier hebben wij korte lijnen en een nauw contact met de sportarts en sport orthopedisch chirurgen.
Achterste Kruisbandletsel
De achterste kruisband is de meest stevige band van het kniegewricht. Het is de centrale pijler die zorgt voor stevigheid tussen het dijbeen (femur) en scheenbeen (tibia). De achterste kruisband ligt midden in de knie, achter de voorste kruisband. De aanhechtingen van de achterste kruisband zijn de binnenzijde van het dijbeen en de achterzijde van het scheenbeen. De belangrijkste functie van de achterste kruisband is het beperken van de beweeglijkheid van het onderbeen naar achteren.
Achterste kruisbandletsel
Een scheur of oprekking van de achterste kruisband is een zeer ernstig letsel van de knie. Het kan ontstaan bij geforceerd naar achteren drukken van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen. Vaak is de oorzaak van achterste kruisband letsel een verkeersongeval, zoals met de knie tegen het dashboard aankomen (dashboardtrauma). Maar achterste kruisbandletsel komt ook regelmatig voor als sportblessure, zoals bij een ernstige overstrekking van de knie of het voorovervallen op de knie. Het komt voor bij onder andere contactsporters indien het onderbeen naar achteren wordt getrapt door een tegenstander. Afhankelijk van de richting van het trauma en de stand van het onderbeen, kan aanvullende schade aan de knie ontstaan. Dit betreft meestal schade aan de buitenachterzijde van de knie (posterolaterale instabiliteit), kniebanden, meniscus en voorste kruisband. Botbreuken kunnen ook voorkomen. Een achterste kruisbandletsel komt vaak voor bij knieluxaties (knie uit de kom). We spreken van een knieluxatie als meer dan 2 kniebanden beschadigd zijn. De achterste kruisband scheurt maar zelden uit het bot. Meestal rekt de band op en blijft de continuïteit intact.
Diagnose
Een achterste kruisbandscheur komt niet vaak voor. Om die reden wordt de diagnose regelmatig gemist in minder ervaren handen. De diagnose wordt gesteld aan de hand van het verhaal van de patiënt, lichamelijk onderzoek, stressröntgenfoto’s en eventueel MRI onderzoek. Helaas is de MRI niet altijd betrouwbaar bij een oprekking van een achterste kruisband. Het herkennen van bijkomende letsels (met name de posterolaterale instabiliteit, meniscus, voorste kruisband en bloedvaten) is erg belangrijk voor een juiste behandeling. Tintelingen in onderbeen en voet, na de knieblessure, zijn suggestief voor een bijkomend posterolateraal hoekletsel (komt voor bij 30% van de patiënten).
We spreken van een acuut letsel indien de diagnose achterste kruisbandletsel wordt gesteld binnen 2-3 weken na het letsel. Hierbij is genezing mogelijk (zie Behandeling). Na die tijd heet het letsel chronisch en herstelt de band niet meer spontaan.
Klachten
Twee soorten klachten kunnen voorkomen bij een letsel van de achterste kruisband: het gevoel door de knie te zakken of zwikken (giving way) en patellofemorale pijnklachten (zie Pijn knieschijf). Het zwik gevoel ontstaat omdat het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen te ver naar achteren beweegt. Het zwik gevoel wordt vaak ervaren bij trap aflopen. De pijn ter hoogte van de knieschijf wordt veroorzaakt doordat het onderbeen naar achteren zakt. Hierdoor neemt de druk en het hevelmoment op de knieschijf toe met pijn als gevolg.
Behandeling
Acuut achterste kruisbandletsel
De oprekking van de achterste kruisband kan spontaan genezen indien het letsel binnen 2 weken na het ongeval adequaat wordt behandeld. Een gipskoker of brace, met goed naar voren houden van het onderbeen, is noodzakelijk voor een periode van 6 weken. In die tijd loopt u met krukken en mag u het been gedeeltelijk belasten. Na deze 6 weken volgt een revalidatie van enkele maanden om de kniefunctie en conditie van het been te herstellen. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat deze conservatieve behandeling net zo effectief is als een operatie bij een acuut letsel.
Chronisch achterste kruisbandletsel
Een chronisch achterste kruisbandletsel geneest niet meer spontaan. Het operatief vervangen van de achterste kruisband (= achterste kruisband reconstructie) is alleen noodzakelijk bij een instabiel gevoel van de knie of ernstige patellofemorale pijnklachten. Het dragen van een speciale brace wordt eerst verricht om te beoordelen of een reconstructie de oplossing is voor de klachten. Deze brace heet PCL Jack of PCL Rebound brace. De brace vangt de functie van de achterste kruisband op. Een bijzonder veersysteem zorgt dat het onderbeen, ook bij buigen van de knie, op de juiste plaats wordt gehouden.
Een operatieve reconstructie van de achterste kruisband heeft dus nut indien de klachten in de brace duidelijk afnemen. Een achterste kruisband reconstructie is, vergeleken met een voorste kruisbandoperatie, een uitgebreidere ingreep met meer beperkingen in de revalidatie Indien er ook sprake is van een posterolaterale instabiliteit van de knie, moet deze ook worden behandeld. Dit heeft invloed op de duur van de operatie. De revalidatie blijft identiek.
Enkelverstuiking
Aandacht voor een verstuikte enkel
Tips voor snel herstel en het voorkomen van blijvende klachten.
Wat is een verstuikte enkel precies?
Het gebeurt vaak in een onbewaakt moment. Op een drempel of een ongelijke stoep, tijdens het sporten, bij een ongelukkige val of landing na een sprong. Plotseling kantelt uw voet te ver naar binnen of naar buiten.
Het gevolg is een verstuikte (ook wel: verzwikte) enkel. Staan is pijnlijk en lopen gaat moeilijk.
Uw enkel wordt verstevigd door een gewrichtskapsel, pezen en meerdere enkelbanden. Deze lopen langs de binnen- en buitenkant van het gewricht. Bij een verstuiking gaat het meestal om de banden aan de buitenkant van de enkel. De enkelbanden rekken uit waarbij kleine scheurtjes ontstaan. Soms voelt u daadwerkelijk dat er iets knapt of scheurt op het moment dat u de enkel verstuikt. Er kunnen makkelijk bloedvaatjes stuk gaan waardoor de enkel dik en blauw wordt.
Na een enkelbandblessure kunnen de klachten aanhouden en chronisch worden. Uw enkel blijft dan pijnlijk en instabiel, waardoor u het gevoel of de angst heeft om wéér door uw enkel te zakken of regelmatig te zwikken. En dat vergroot de kans op een nieuwe blessure. Langdurige klachten kunnen leiden tot afname van kracht en een verminderde coördinatie en – na verloop van tijd – minder uithoudings-vermogen. Dit zorgt voor problemen bij uw dagelijkse activiteiten. Goede adviezen en een gerichte behandeling verkleinen de kans op chronische klachten.
Wat kunt u zelf doen?
Als u een enkel verstuikt, begin dan zo snel mogelijk met koelen, liefst nog met de schoen aan. Daarna zijn er verschillende manieren om de zwelling te beperken.
Medische hulp
Direct na de verstuiking kunt u proberen de zwelling tegen te gaan door te koelen, bij voorkeur gedurende 15 tot 20 minuten met koud stromend water of met ijs. Breng dit ijs niet direct op de huid aan maar bijvoorbeeld in een washandje of gewikkeld in een
katoenen handdoek om te voorkomen dat de huid bevriest. Herhaal het koelen vier tot vijf keer. Kunt u na het koelen nog steeds niet steunen op de geblesseerde enkel of heeft u flinke pijn? Ga dan naar uw huisarts, fysiotherapeut of de afdeling Spoedeisende Hulp van een ziekenhuis.
Rust
Als uw enkel toch dik en pijnlijk is geworden, is een korte tijd rust het beste. Loop zo min mogelijk tot de ergste zwelling weg is.
Uw enkel geneest sneller als u hem regelmatig beweegt, bijvoorbeeld door rondjes te draaien met de tenen of de voet. Dit bevordert de doorbloeding, dringt de zwelling terug en voorkomt stijfheid. Verder is het belangrijk om de voet in de eerste dagen na het letsel zo mogelijk hoog te leggen. Ook dit vermindert de zwelling.
Hoe kunt u in de toekomst een verstuikte enkel voorkomen?
U kunt enkele voorzorgsmaatregelen nemen. Draag in de eerste plaats goed passende schoenen. U kunt uw onderbeenspieren trainen. En u kunt tape of (nog beter) een brace dragen bij met name risicovolle sporten, zoals zaal- en contactsporten.
Beperk echter het gebruik ervan bijvoorbeeld tot wedstrijden. Tot slot een mogelijk misverstand: het dragen van een zwachtel geeft geen bescherming tegen verstuiking.
Behandeling van een verstuikte enkel
Bij een lichte tot matige verstuiking van de enkel is het vooral van belang om de zwelling en pijn te bestrijden. Meestal krijgt u het advies een zwachtel of een elastische kous te dragen.
Ernstige verstuiking
Bij een zwaardere blessure kan meer ondersteuning nodig zijn in de vorm van bijvoorbeeld tape, een brace of een spalk. Een eventuele breuk in het bot kan op advies van een arts met een röntgenfoto of scan uitgesloten worden. Bij een ernstige verstuiking kan kortdurend een gipsverband nodig zijn gevolgd door een tapeverband gedurende enkele weken of, in bijzondere situaties, een operatie.
Medicijnen
Als het nodig is, kan een arts een ontstekings-remmend en/of pijnstillend middel voorschrijven om een eventuele ontsteking en de pijn tegen te gaan.
Hoe verloopt het herstel?
Als u een paar dagen na de ‘misstap’ weer gewoon op uw enkel kunt staan en in staat bent om te lopen, kunt u ervan uitgaan dat u een lichte verstuiking had en het herstel voorspoedig verloopt. In principe kunt u de enkel belasten tijdens de gewone dagelijkse bezigheden. In de meeste gevallen van verstuiking kunt u binnen één tot twee weken weer normaal lopen en, afhankelijk van wat voor werk u doet, weer aan de slag. Vrijwel iedereen kan zes tot acht weken na een enkelbandblessure weer normaal functioneren en na acht tot twaalf weken weer sporten.
Complicaties
Complicaties komen gelukkig weinig voor. Abnormale verschijnselen zijn erge, steeds toenemende pijn, erge stijfheid, grote instabiliteit of het gevoel dat het gewricht blokkeert. In deze gevallen kunt u beter overleggen met uw arts of uw fysiotherapeut.
Bescherming
Het is verstandig om twee tot drie weken helemaal niet te sporten en daar pas weer mee te beginnen als de pijn- en zwikklachten weg zijn. Het is aan te raden om, afhankelijk van het soort sport, dan een tijdje gebruik te maken van een zwachtel of (bij voorkeur) een brace om de enkel te beschermen. Het is de bedoeling dat u op den duur weer zonder kunt. Een fysiotherapeut kan u adviseren hoe u de enkel in uw situatie het beste kunt belasten en beschermen.
Wat kan de fysiotherapeut voor u betekenen?
Behandeling en begeleiding door een fysiotherapeut kunnen nodig zijn als u klachten blijft houden en uw enkel nog niet kunt belasten zoals voor de blessure. Ook met chronische klachten kunt u bij de fysiotherapeut terecht.
In eerste instantie bekijkt de fysiotherapeut de aard en ernst van uw enkelbandletsel en geeft hij aan hoe het verwachte herstel eruit zal zien. Ook geeft de fysiotherapeut voorlichting, adviezen en oefeningen. Hij begeleidt het herstelproces en leert u, wanneer nodig, hoe u een tape, bandage of brace moet gebruiken. Als u de enkel niet kunt belasten zoals u zou willen, bijvoorbeeld voor uw werk of hobby’s, stelt de fysiotherapeut in goed overleg met u een behandel-/trainingsprogramma op dat afgestemd is op uw persoonlijke situatie. Het uiteindelijke doel is dat u weer alles kunt doen met uw enkel wat u ook vóór de blessure kon, inclusief sport.
Het moment dat u weer aan het werk gaat of kunt gaan sporten, al dan niet op uw oude niveau, bepaalt u meestal in overleg met de fysiotherapeut of arts.
Chronische klachten
Ook bij chronische enkelklachten geeft de fysiotherapeut u inzicht in de aard en ernst van de enkelbandblessure en het te verwachten herstel. Uiteraard zijn voorlichting, advies en oefeningen afgestemd op uw situatie. Evenals de behandeling en de begeleiding bij eventueel gebruik van tape, bandage of brace.
Deze informatie is afkomstig van www.defysiotherapeut.com
Mediale Band Letsel
Knieband letsel
Het kniegewricht krijgt zijn stabiliteit van de collaterale banden en de kruisbanden. Bandletsel van knie wordt veelal veroorzaakt door draaimomenten. Voorste kruisbandletsel is vaak het gevolg van een valgus/exorotatie trauma en achterste kruisbandletsel vaak ten gevolge van een “Dash Board of hyperextensie trauma. Naast de voorste- en achterste kruisband kent de knie een mediale collaterale band (MCL) en een laterale collaterale band (LCL). Letsel van het MCL of LCL kunnen een instabiel gevoel geven van de knie tijdens belasting.
” TIJDIGE DIAGNOSE IS BELANGRIJK VOOR EEN GOED HERSTEL”
Voor bandletsel van de knie zijn forse krachten nodig. De patiënt hoort dikwijls iets in de knie knappen en onderkent bijna onmiddellijk dat er iets ernstigs aan de hand is. Een forse zwelling (heamartros) ontstaat binnen enkele uren na het trauma.
Mediale collaterale bandletsel (MCL)
Een laesie van de MCL is vaak het gevolg van een tackle of ontstaat tijdens het skiën, waarbij de skies naar buiten wijzen en de skiër voorovervalt. De patiënt voelt de band vaak scheuren of knappen en ervaart zwelling en pijn aan de binnen (mediale) zijde van de knie.
Klachten
Kenmerkend voor kniebandletsel zijn:
- Pijn
- Zwelling
- Knie niet volledig kunnen strekken
- Iets horen of voelen knappen in de knie
Heb jij twijfel of je binnenbandletsel hebt van je knie, raadpleeg voor snelle diagnostiek bij voorkeur een NVFS sportfysiotherapeut. Met een juiste en snelle diagnose en behandeling kan je op lange termijn blijvende instabiliteitsklachten voorkomen.
Voorste Kruisband Revalidatie
Je hebt een verwijzing gekregen van de medisch specialist vanwege schade aan je voorste kruisband (VKB). Hiervoor zijn twee behandelmethodes van toepassing. Conservatief (dat wil zeggen zonder operatie maar middels gerichte oefentherapie en training) of operatief. In het laatste geval heeft de medisch specialist een nieuwe voorste kruisband geplaatst. Dit noemen we een voorste kruisband reconstructie.
De revalidatieduur na een voorste kruisband letsel is lang en duurt gemiddeld 9 tot 12 maanden afhankelijk van de tak van sport welke je beoefent. Soms lees je in de media dat bijvoorbeeld profvoetballers al na 6 maanden weer hun rentree maken, maar uit wetenschappelijk onderzoek en langere follow up weten we dat dit niet tot succes leidt. Daarom gaan wij in de praktijk uit van minimaal 9 tot 12 maanden.
Hoe gaan wij te werk?
Revalidatie is maatwerk! Individuele behandeling en begeleiding staat bij ons in de praktijk centraal, er wordt dan ook een revalidatieplan op maat voor je gemaakt, want niet iedereen heeft hetzelfde doel wat je uiteindelijk na de revalidatie wilt bereiken. Ten eerste werken we nauw samen met medisch specialisten uit de regio die veel ervaring hebben met voorste kruisbandreconstructies. Hierdoor hebben we een korte lijn met jouw behandelaar en zal er gedurende je revalidatie nauw contact met hen worden onderhouden.
De revalidatieperiode bestaat bij ons uit 3 verschillende fases:
Fase 1 : Deze fase duurt gemiddeld 6-8 weken. Belangrijk in de eerste fase is een goede wondgenezing en behoud van spierkracht binnen de mogelijkheden. Het buigen en strekken van de knie zal in de eerste weken lastig zijn, maar middels gerichte oefeningen kunnen we ervoor zorgen dat je bovenbeenspieren (Quadriceps) op voldoende kracht blijft. Het doel is dat je de knie na 6 tot 8 weken tot 90 graden kan buigen. Naast behoud van je spiercontrole van de quadriceps, staat ook de kracht van je hamstrings (achterzijde bovenbeen), bil- en kuitspieren centraal. Ook het oefenen van een correct looppatroon en fietsen zullen in deze fase aan de orde komen.
Fase 2: Om naar fase 2 over te mogen stappen dienen de volgende doelen te zijn behaald:
- goede wondgenezing
- geen pijn in de knie
- minimale zwelling van de knie
- normale beweeglijkheid van de knieschijf (links = rechts)
- (strekken) extensie 0° en (buigen) flexie minimaal 120-130°
- willekeurige aanspanning van de m. quadriceps
- actief dynamisch looppatroon zonder krukken
- kwalitatief correcte uitvoering van de neuromusculaire oefeningen in fase1
Vaak kom je na 6 weken terug bij de orthopedisch chirurg voor controle, wij geven je hiervoor een verslag van de eerste revalidatiefase mee.
In fase 2, gemiddeld 3 tot 6 maanden zullen we het strekken en buigen optimaliseren en gaan we aan de slag met gerichte krachttraining en na 10 tot 12 weken na de operatie bepalen we of je mag starten met joggen. Aan het einde van fase 2 zullen we functionele testen uitvoeren waarbij we kijken naar de neurodynamische controle, spierkracht en het links/rechts verschil (dit noemen we de LSI). Om over te kunnen gaan naar fase 3 moet deze minimaal 80% zijn ten opzichte van je niet geopereerde been.
Fase 3: Na gemiddeld 6 maanden, maar afhankelijk hoe je fase 1 en 2 bent doorlopen, zullen we starten met de sportspecifieke revalidatie en werken we naar terugkeer aan centrale trainingen bij de club met als einddoel wedstrijdfitheid. Afhankelijk van de tak van sport die je beoefent zal deze periode ook nog 3 tot 6 maanden in beslag nemen. Vooraf krijg je van ons al een indicatie over de duur van deze sportspecifieke revalidatie periode. Hierin maken we onderscheid in contact- en rotatiesporten aangezien deze het meest blessuregevoelig zijn. Het einddoel van deze revalidatieperiode is om een LSI score van 90% of hoger te scoren op de functionele testen en daarnaast moet er sprake zijn van een goede neurodynamische stabiliteit en een optimaal aligment van de knie. (bron: Evidence Statement Revalidatie na een voorste- kruisbandreconstructie).
In de praktijk hebben Sharon en Elisabeth veel ervaring met de revalidatie van voorste kruisband letsel, zowel conservatief als operatief. Deze expertise valt onder het domein van de sportfysiotherapeut en wordt er vooral getest op functionele vaardigheden. Zie hiervoor het volgende artikel.
Lees hier de informatiefolder van het Spaarne Gasthuis over een voorste kruisband reconstructie.
Heb jij vragen over een voorste kruisbandblessure of over de revalidatie, neem dan gerust contact met ons op.